آب انداختگی بتن یک نوع جدایی در بتن است. زمانی که بتن آب می‌اندازد یک لایه‌ی نازک از آب به همراه سیمان روی بتن جمع می‌شود. آب انداختن بتن باعث می‌شود که بتن کرمو، ضعیف، بی‌دوام و با کیفیت متغیر شود.
آب انداختن بتن به علت ناتوانی ذرات جامد، در نگهداری کل آب موجود (در هنگام ته نشست شدن) ایجاد می‌گردد، بدینگونه که سنگدانه‌های درشت در اثر وزن مخصوص خود و همچنین مساعد بودن شرایط دیگر مانند اسلامپ، طرح اختلاط، ویبره، ته نشین شده و در نتیجه نمی‌توانند آب اطراف خود را حفظ کنند. بنابراین وقتی آب انداختن بتن اتفاق می‌افتد قسمت بالای بتن یک لایه آب به همراه سیمان جمع می‌شود و آب این قسمت از آنچه طراحی شده بیشتر می‌شود. همچنین با ته نشین شدن سنگدانه‌ها میزان آب در قسمت‌های زیرین کمتر می‌شود.
در صورت ریختن یک لایه دیگر از بتن روی سطحی از بتن که آب افتاده است و آب اضافی روی آن مانده است، با محبوس ماندن این آب اضافی بین آن دو لایه، لایه‌ای متخلخل و ضعیف تشکیل می‌شود.
آب انداختگی بتن تا زمانی که شیره بتن به اندازه کافی سخت شود و تا مرحله ته نشین شدن ادامه می‌یابد و سپس متوقف می‌شود.
استفاده از افزودنی‌هایی مانند روان‌کننده‌ها و فوق‌روان‌کننده‌ها به جز در اسلامپ‌های خیلی زیاد خطر آب انداختن را کاهش می‌دهد.
آبی که در لایه فوقانی بتن جمع می‌شود هنگام پرداخت سطح بتن (لایه فشاری بتن در اکثر موارد) لایه سطحی ضعیفی در مقابل سایش به وجود می‌آورد. برای اجتناب از این مسئله باید پرداخت بتن را تا تبخیر این آب به تاخیر انداخت. همچنین استفاده از تخته ماله نیز جهت تحریک کمتر سطح مناسب می‌باشد. از طرف دیگر در هوای گرم اگر سرعت تبخیر آب سطحی بتن بیش از سرعت آب انداختن بتن باشد ممکن است ترک های جمع شدگی خمیری ایجاد شود. علاوه بر جمع شدن آب در سطح بتن و تبخیر شدید آن مقداری از آب در بتن در اثر گرما به صورت بخار به طرف بالا صعود می‌کند که در زیر ذرات سنگ درشت یا در زیر میلگردها محبوس شده و در این صورت ناحیه‌ای با چسبندگی بسیار ضعیف به وجود می‌آید.
از لحاظ کمی می‌توان آب انداختن بتن را به صورت کل نشست (کاهش در ارتفاع) در واحد ارتفاع بتن بیان نمود. میزان آب انداختن بتن را می‌توان بر اساس استاندارد ملی ایران شماره ۳۸۲۰ و یا میزان استاندارد ASTM C232 تعیین نمود.
علاوه بر جمع شدن آب در سطح بتن، مقداری از آب بالا آمده نیز در زیر سنگدانه‌های درشت و یا زیر آرماتور محبوس شده و ناحیه ای از چسبندگی بسیار ضعیف را ایجاد می‌کند. این آب باعث به وجود آمدن فضاهای خالی در بتن و در یک جهت می‌شود، در نتیجه باعث افزایش نفوذپذیری بتن در صفحه افقی می‌شود. به هر حال در بتن تعداد حفره‌های بتن بخصوص در دالهای نازک و روسازی‌ها خطر یخبندان بتن را تشدید می‌کند.
آب انداختن بتن لزوماً عملی زیانبار نیست. اگر این عمل دست نخورده بماند (و آب تبخیر شود) نسبت آب به سیمان مؤثر مخلوط پایین آمده و مقاومت افزایش می‌یابد. اما در صورتی که آب بالا آمده به همراه خود مقدار قابل توجهی ذرات ریز سیمان را به بالای سطح بتن بیاورد، لایه‌ای از شیره بتن روی سطح تشکیل می‌شود. همانطور که گفته شد این لایه در بالای دال یک سطح کاملاً متخلخل و کم مقاومت در مقابل سایش ایجاد می‌نماید. همچنین در بالای هر قسمت بتن‌ریزی شده این سطح ضعیف تشکیل می‌شود که چسبندگی آن با لایه فوقانی بسیار کم خواهد بود. به همین دلیل همواره باید شیره فوق با برس زدن و شستن از سطح بتن پاک شود.
هرچند آب انداختن بتن به میزان آب مخلوط و اسلامپ بتن وابسته است اما تا حد زیادی به خواص سیمان نیز بستگی دارد. با ریزتر شدن ذرات سیمان آب انداختن بتن کاهش می‌یابد و پاره‌ای از واکنش‌های سیمان نیز در آن موثرند. بعنوان مثال سیمانی با خاصیت قلیایی بالا، آب انداختن را کاهش می‌دهد. همچنین بالا رفتن میزان سیمان و یا اضافه کردن کلرور کلسیم به سیمان محدوده طبیعی دمای بالاتر سرعت آب انداختن را زیاد می‌کند. البته این مسئله کل ظرفیت آب انداختن بتن را تغییر نمی‌دهد. مخلوطهای پر عیار نسبت به مخلوطهای کم عیار خطر آب انداختن کمتری دارند. اضافه کردن مواد پوزولانی و یا پودر آلومینیوم این خطر را کاهش می‌دهد. اضافه کردن مواد هوازا خطر آب انداختن را کم کرده و می‌توان پرداخت بتن را بعد از ریختن آب بدون تأخیر انجام داد.
راهکارهای پیشگیری از آب انداختگی بتن
برای جلوگیری از خطر آب انداختگی بتن می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد.
استفاده از سیمان‌های ریز دانه در بتن: این امر به دلیل این است که ذرات ریزتر سیمان زودتر هیدراته شده و دیرتر ته‌نشین می‌شوند مصرف سیمان با خاصیت قلیایی زیاد یا سیمانی که دارای سه کلسیم آلومینات (۳CaOAl2O3=C3A) زیاد باشد.
استفاده از عیار سیمان بالاتر : احتمال آب انداختن در مخلوط های پر عیار سیمان نسبت به مخلوطهای کم عیار سیمان کمتر است.
اضافه کردن مواد پوزولانی یا خاکستر بادی یا دوده سیلیسی یا مواد ریز دیگر: کاهش آب انداختن بتنی که در آن از دوده سیلیسی استفاده شده است ناشی از سطح مخصوص زیاد دوده سیلیسی است که موجب می‌گردد مقدار آب کمتری برای ظهور پدیده آب انداختگی بتن در مخلوط بتن باقی بماند.
ضمن اینکه کاهش آب انداختگی بتن، گرایش آن را به ایجاد ترک ناشی از جمع‌شدگی خمیری افزایش می‌دهد.
دوده سیلیسی آب آزاد موجود در بتن را به سرعت جذب می‌نماید و بروز ترک‌های ناشی از نشست خمیری خشک شدن سطح را تشدید و تسریع می‌کند. از این دیدگاه بتن حاوی دوده سیلیسی باید بلافاصله پس از ریختن و پرداخت سطح بتن، مراقبت شود تا از خشک شدن سطح آن جلوگیری شود. عموما عمل‌آوری با آب شرایط بهتری را نسبت به سایر روش‌ها از جمله با ورقه‌های پلاستیک یا مواد عمل‌آورنده به وجود می‌آورد.
دیگر راهکارهای پیشگیری از آب انداختگی بتن
اضافه کردن پودر آلومینیوم: اضافه کردن پودر آلومینیوم به مخلوط بتن خطرات آب انداختگی بتن را به علت ایجاد حباب هوا کاهش می‌دهد. ایجاد حباب هوا و اضافه کردن مواد حباب‌زا دیگر در بتن خطر آب انداختن را کاهش می‌دهد.
اضافه نمودن کمی نمک طعام به بتن می‌تواند آب انداختن آن را کاهش دهد. در زمانی که کلرور کلسیم CaCl2 به مخلوط اضافه شود موجب می‌گردد که آب انداختگی کاهش یابد. باید توجه داشت که وجود کلریدها در آب مصرفی بتن باعث خوردگی بیشتر میلگردها در سازه‌های بتن‌آرمه می‌گردد بنابراین استفاده از کلریدها در سازه‌های بتن آرمه به هیچ وجه مجاز نمی‌باشد.
استفاده از بتن با اسلامپ پایین خطر آب انداختن بتن را کاهش می‌دهد. دانه‌بندی مناسب و استفاده از نسبت کافی از سنگدانه‌های ریز مخصوصا استفاده از دانه‌های کوچکتر از ۱۵۰ میکرون باعث کاهش خطرات آب انداختگی بتن می‌گردد.
استفاده از افزودنی‌هایی مانند روان‌کننده‌ها و فوق‌روان‌کننده‌ها به جز در اسلامپ‌های خیلی زیاد خطر آب انداختن را کاهش می‌دهد.
برای تهیه افزودنی‌های بتن همچون روان‌کننده بتن می‌توانید با ما در ارتباط باشید. Telegram : @civil_db
ناب بسازیم!
